Hậu quả
của việc trì hoãn hoặc không cho trẻ tiêm vaccin này sẽ có ảnh hưởng nguy hiểm
như thế nào? Phóng viên (PV) báo Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi
với TS. Trịnh Thị Ngọc – Trưởng Khoa truyễn nhiễm Bệnh viện Bạch Mai.
PV: Virut viêm gan B nguy hiểm đến sức
khỏe cộng đồng như thế nào? Mức độ nhiễm virut này ở Việt Nam hiện nay ra sao,
thưa TS?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Theo những nghiên cứu điều tra mới nhất thì hiện nay
tỷ lệ nhiễm virut viêm gan B (HBV) ở nước ta rất cao, từ 15- 20% dân số, thậm
chí còn cao hơn và được xếp vào nhóm các quốc gia có tỷ lệ viêm gan B cao nhất
thế giới. Những người nhiễm HBV đều có nguy cơ biến thành viêm gan mạn tính, xơ
gan, ung thư gan và dẫn đến tử vong. Sự lây truyền xảy ra theo các con đường
truyền máu, quan hệ tình dục và từ mẹ sang con. Tất cả mọi người có xét nghiệm
HbsAg dương tính đều có khả năng lây truyền bệnh. Nhóm người có nguy cơ cao là
tiêm chích ma túy, phải truyền máu nhiều lần, người có quan hệ tình dục không
an toàn và trẻ sinh ra từ những phụ nữ có HBV. Những trẻ sơ sinh bị nhiễm HBV
rất dễ bị viêm gan mạn tính, xơ gan hoặc ung thư gan nguyên phát và có tuổi thọ
ngắn ngủi. Người ta ước tính có khoảng 15- 20% số người nhiễm HBV sẽ chết sớm
vì xơ gan hoặc ung thư gan. HBV còn là nguyên nhân gây nên 80% các trường hợp
ung thư gan trên thế giới.
PV: Theo TS biện pháp nào tốt nhất để
phòng được căn bệnh này?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Không có biện pháp phòng bệnh nào tốt hơn là tiêm
phòng vaccin viêm gan B. Tại Việt Nam, việc đưa vaccin viêm gan B vào tiêm
chủng thường xuyên cho trẻ là việc làm thật sự cần thiết, đáp ứng nhu cầu cấp
thiết đối với căn bệnh này. Khi được bảo vệ bằng vaccin, trẻ em sinh ra từ
những người mẹ có HBsAg cũng sẽ tránh được nguy cơ lây nhiễm từ mẹ. Khi dịch vụ
y tế còn kém phát triển thì nguy cơ lây lan trong cộng đồng theo đường truyền
máu, dùng chung bơm kim tiêm… làm cho bệnh lây nhiễm cao, nhưng hiện nay dịch
vụ y tế đã được cải thiện đáng kể, bơm kim tiêm đều dùng 1 lần và kỹ thuật sát
khuẩn được thực hiện tốt thì nguy cơ lây lan bệnh viêm gan B chủ yếu hiện nay
là quan hệ tình dục, tiêm chích ma tuý và đặc biệt là từ mẹ sang con. Có những
bệnh nhân còn ít tuổi chưa một lần phải tiêm, truyền, chưa có quan hệ tình dục
nhưng xét nghiệm trong máu có dương tính với HbsAg, đây là hậu quả truyền bệnh
từ người mẹ mà đứa con phải hứng chịu.
PV: Gần đây do hiểu biết không đầy đủ về
các ca phản ứng nặng xảy ra sau tiêm vaccin viêm gan B đã làm các bậc cha mẹ lo
ngại không cho trẻ đi tiêm hoặc trì hoãn lịch tiêm, điều này sẽ tác động nguy
hại đến sức khỏe của trẻ và cộng đồng ra sao?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Tôi nhấn mạnh rằng vaccin viêm gan B là vaccin có
tính an toàn cao nhất trong tất cả những vaccin đang được sử dụng trên thế
giới. Rất đáng tiếc là sự thiếu hiểu biết của cộng đồng về vaccin này cũng như
những nguy cơ gây tử vong ở trẻ sơ sinh đã làm giảm sút tỉ lệ tiêm chủng thời
gian qua. Trong khi đó, vaccin VGB mũi đầu tiên được chỉ định tiêm trong 24 giờ
sau sinh, trùng với thời điểm tử vong sơ sinh xảy ra cao nhất. Do đó nếu có
phản ứng nặng xảy ra với những trẻ này người ta chỉ đổ lỗi cho tiêm chủng, mà
sự thật nếu không tiêm thì nhiều trẻ sơ sinh vẫn có thể tử vong vì nhiều lý do
khác. Nếu tình trạng này không được sớm khắc phục sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng
đến sức khoẻ cộng đồng và nền kinh tế, bởi vì khi bệnh đã biến chứng sang xơ
gan thì điều trị rất tốn kém mà hiệu quả không cao, tuổi thọ không kéo dài. Hơn
nữa nếu không cho trẻ đi tiêm chủng nhiều bệnh tật đã thanh toán và loại trừ có
nguy cơ quay trở lại, nhiều bệnh truyền nhiễm khác như viêm não Nhật Bản, sởi
có cơ hội bùng phát mạnh mẽ. Trẻ em là người chịu thiệt thòi nặng nề nhất.
GS Beas Ley- một chuyên gia về viêm gan B
của Mỹ khi sang Việt Nam
đã khẳng định: muốn phòng bệnh cho trẻ có mẹ dương tính với virut thì phải tiêm
ngay vaccin viêm gan B và kháng thể Hepabig vài phút sau khi sinh, nếu để sau
vài giờ đã là quá muộn. Vì thế chúng ta không thể trì hoãn lịch tiêm cho trẻ,
kể cả những trẻ sinh ra từ mẹ không bị nhiễm virut viêm gan B thì vẫn phải tiêm
ngay sau khi sinh mới có tác dụng phòng được bệnh.
PV: TS có lời khuyên như thế nào với cộng
đồng trong việc lựa chọn phòng bệnh bằng vaccin này trước những vụ tai biến xảy
ra sau tiêm chủng?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Các bậc cha mẹ cần lựa chọn biện pháp tiêm chủng để
phòng bệnh tốt nhất cho con mình, cần hiểu đầy đủ giá trị của vaccin viêm gan
B. Trước những thông tin về phản ứng sau tiêm phải tìm hiểu nguyên nhân từ các
cơ quan chức năng và cơ quan truyền thông tin cậy. Mỗi người mẹ, đặc biệt là
những người đã nhiễm virut viêm gan B cần phải chia sẻ trách nhiệm với các nhân
viên tiêm chủng khi họ tiêm phòng cho con mình, bởi chỉ có vaccin mới bảo vệ
được con họ trước căn bệnh này.
PV: Xin cảm ơn TS!
