tuổi này dễ gặp phải, chẳng hạn như ung thư tinh hoàn phổ biến ở tuổi choai
choai hơn bậc cha chú.
Những dạng ung thư mà nhóm
teen hay gặp có chung một đặc điểm, đó là liên quan đến tế bào – “viên
gạch” xây dựng cơ thể. Ung thư xảy ra khi tế bào phát triển bất thường và
tăng sinh vô độ. Dưới đây là một số dạng ung thư mà thanh thiếu niên có thể mắc,
bao gồm các dấu hiệu cảnh báo, triệu chứng và cách điều trị.
U xương
ác tính – Sarcoma xương
Đây là dạng ung thư xương
phổ biến nhất ở nam thiếu niên, thường xuất hiện trong giai đoạn dậy thì. Nam bị u xương
ác tính nhiều gấp đôi nữ và thường thấy ở những người có chiều cao vượt trung
bình. Nguyên nhân gây bệnh có thể là do gene, hoặc là hậu quả của một dạng ung
thư khác, ví dụ như retinoblastoma – u phát triển trong võng mạc có thể là tiền
đề của bệnh u xương ác tính. Những thiếu niên được xạ trị để chữa loại ung thư
khác thì nhiều khả năng sẽ bị u xương ác tính.
Những triệu
chứng phổ biến nhất của
u xương ác tính là đau và sưng ở một cánh tay hoặc cẳng chân, đôi khi đi kèm u
bướu. Một số người bị đau về đêm hoặc khi tập thể dục. U xương ác tính thường
xuất hiện ở các xương quanh đầu gối. Trong một số trường hợp hiếm gặp, khối u
có thể di căn từ xương tới các dây thần kinh và mạch máu ở chi. Di căn là thuật
ngữ được dùng khi các tế bào của một khối u vượt ra khỏi vùng ung thư ban đầu
và “du ngoạn” tới các mô và tổ chức khác.
Cách điều trị u xương ác tính là hóa trị hoặc phẫu
thuật lấy đi khối u. Trong một số ca hiếm gặp, khi mà những biện pháp này không
hiệu quả, bác sĩ có thể tiến hành tháo khớp một phần hoặc toàn bộ chi. Có thể
lấy đi đoạn xương bị ung thư và thay vào đó là một xương ghép hoặc đoạn kim
loại đặc biệt.
Mất đi một chi là chuyện
đau lòng đối với thanh thiếu niên, song nhờ thành tựu y học ngày nay, những
trường hợp phải tháo khớp có thể được thay bằng chi giả. Phần lớn có thể trở lại
cuộc sống bình thường và thậm chí chơi thể thao.
Trong quá trình điều trị,
người bệnh khó tránh các phản ứng phụ như rụng tóc, chảy máu, nhiễm trùng và sự
cố ở tim và da. Hóa trị cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển những dạng ung
thư khác sau này.
Ung thư
tinh hoàn
Đây là dạng ung thư phổ
biến nhất thường gặp ở nam giới trong độ tuổi 15-35. Ung thư tinh hoàn luôn
chữa khỏi nếu được phát hiện và điều trị sớm. Nam thiếu niên cần học cách tự kiểm
tra tinh hoàn thường xuyên để phát hiện bất kỳ u cục bất thường – dấu hiệu sớm
nhất của ung thư tinh hoàn.
Bệnh máu trắng – ung thư máu
Bệnh máu trắng là một trong những dạng ung thư phổ biến nhất ở thanh thiếu
niên, xảy ra khi số lượng tế bào bạch huyết tăng bất thường, xâm lấn tuỷ xương
và đôi khi xâm nhập cả vào dòng máu.
Do những tế bào bạch huyết
này có khiếm khuyết nên chúng không thể bảo vệ cơ thể chống nhiễm trùng như
bình thường. Hơn nữa, do tăng sinh vô độ nên chúng xâm chiếm tuỷ xương và ngăn
cản hoạt động sản xuất những tế bào quan trọng khác trong máu, ví dụ như tế bào
bạch huyết và tiểu huyết cầu.
Bệnh máu trắng gây chảy
máu, thiếu máu, đau xương và nhiễm trùng. Nó cũng có thể lan tới các tổ chức
khác như hạch bạch huyết, gan, não, lá lách và tinh hoàn ở nam giới.
Những dạng ung thư máu
thường xảy ra ở thanh thiếu niên là ung thư bạch cầu dạng nguyên bào lymphô cấp
(ALL) và ung thư bạch cầu nguyên bào tuỷ cấp (AML).
Gần như tất cả những người
bị ALL và AML đều được điều trị bằng hóa trị, số khác cũng có thể được cấy ghép
tế bào gốc (trong đó bệnh nhân nhận tế bào gốc từ cơ thể khác). Các ca cấy ghép
tuỷ xương cũng là một dạng cấy ghép tế bào gốc phổ biến. Một số bệnh nhân được
xạ trị. Thời gian điều trị và loại thuốc phụ thuộc vào dạng ung thư.
Cơ hội chữa khỏi bệnh rất
cao với một số dạng ung thư máu. Phần lớn bệnh nhân ALL và AML được phát hiện
sớm có thể được chữa khỏi bệnh hoàn toàn và không bao giờ tái phát.
U não
Có hai dạng u
não: u não sơ cấp (bắt
đầu từ những tế bào trong não) và u não thứ cấp (đến từ một dạng ung thư khởi
phát từ một phần khác của cơ thể và lan tới não).
Phần lớn u não thường gặp ở
thanh thiếu niên là dạng sơ cấp. Hai trong số nhiều dạng phổ biến là
astrocytomas (u não bắt nguồn từ những tế bào não tên là astrocyte, dạng này
không di căn ra khỏi não và tuỷ sống, không ảnh hưởng các tổ chức khác) và ependymomas
(bắt nguồn từ niêm mạc trong não thất).
Không ai biết
chính xác nguyên nhân gây u não sơ cấp, song một khả năng là khi não và tuỷ sống đang hình thành
thì đã xảy ra sự cố với các tế bào ở đây.
Có nhiều cách
điều trị u não phụ
thuộc vào dạng và vị trí của khối u. Nếu có thể cắt bỏ khối u, người ta sẽ thực
hiện phẫu thuật, sau đó là phóng xạ. Một số bệnh nhân cũng được hóa trị. Cơ hội
sống sót của một ca u não phụ thuộc vào dạng, vị trí và chất lượng điều trị.
Nếu khối u được lấy đi và sau đó điều trị triệt để, căn bệnh này có thể được
chữa khỏi hoàn toàn.
U
lymphô
Đây là dạng ung thư phát
triển trong hệ bạch huyết, bao gồm các hạch bạch huyết, tuyến ức, lá lách, vòm
họng, amiđan và tuỷ xương. Hệ này có chức năng chống khuẩn gây nhiễm trùng và bệnh
tật. Phần lớn thanh thiếu niên bị u lymphô sẽ phát triển thành hai dạng: bệnh
Hodgkin (dạng ung thư của mô bạch huyết) và u lymphô phi Hodgkin (dạng ung thư
của các tế bào trong hệ miễn dịch).
Bệnh Hodgkin thường xuất
hiện ở các hạch bạch huyết ở cổ, nách, ngực… Các hạch này trở nên phình đại
song không gây đau. Đặc trưng của bệnh Hodgkin là sự hiện diện của các tế bào
lớn bất thường gọi là tế bào Reed-Sternberg. Hóa trị và xạ trị có thể dùng cho
căn bệnh này.
Dạng u lymphô phi Hodgkin
(NHL) gần giống như bệnh máu trắng ALL, bởi vì chúng đều liên quan đến các tế
bào bạch huyết và có nhiều triệu chứng giống nhau. NHL thường được điều trị bằng
hóa trị.
Sarcoma
Ewing
Một dạng ung thư xương khác
có tên là Sarcoma Ewing, gần giống với u xương ác tính ở chỗ chủ yếu ảnh hưởng thanh
thiếu niên và thường xuất hiện ở chân hoặc khung xương chậu.
Phần lớn thanh thiếu niên
mắc sarcoma Ewing được điều trị bằng hóa trị
và phẫu thuật. Một số bệnh nhân cần xạ trị thêm để đảm bảo rằng các tế bào ung
thư còn sót bị tiêu hủy hoàn toàn. Sarcoma Ewing
thường phản ứng tốt với việc hóa trị và xạ trị.
U xương ác tính và sarcoma Ewing có chung các yếu tố nguy cơ và phản ứng phụ trong
điều trị. Cơ hội phục hồi phụ thuộc vào vị trí của khối u, kích cỡ và khả năng
di căn. Song cả hai loại ung thư này điều có thể chữa khỏi.
Sarcoma
cơ vân:
Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ
và thanh thiếu niên, trong đó các tế bào ung thư tăng trưởng trong mô mềm của
cơ vân (cơ giúp con người kiểm soát cử động). Mặc dù dạng ung thư này có thể xảy
ra ở khắp cơ thể, song chủ yếu tập trung ở các cơ thân, tay và chân. Cách điều
trị và cơ hội phục hồi phụ thuộc vào vị trí u và khả năng xâm lấn.
suckhoe360.com
