Theo các bác sĩ cấp cứu, đột tử ở người trẻ tuy hiếm gặp, nhưng khi xảy ra lại rất kịch tính và để lại cú sốc lớn cho gia đình. Đây cũng là một trong những tình huống ưu tiên hàng đầu trong cấp cứu tim mạch hiện nay
Hiểu đúng về đột tử ở người trẻ
Đột tử (Sudden Cardiac Death – SCD) là tình trạng ngừng tim – ngừng tuần hoàn đột ngột, khiến người bệnh mất ý thức ngay lập tức và có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Khác với suy nghĩ phổ biến, đột tử không chỉ xảy ra ở người lớn tuổi. Thống kê cho thấy, nhóm tuổi 12-39 vẫn có nguy cơ, trong đó nam giới gặp nhiều hơn nữ giới.
Đột tử nếu được nếu được ép tim ngay từ đầu tỷ lệ sống sót tăng rõ rệt (ảnh Internet)
Từ các ca lâm sàng được ghi nhận tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ Trung tâm Cấp cứu A9 cho biết: Đột tử ở người trẻ không chủ yếu do xơ vữa mạch vành như người lớn tuổi, mà thường liên quan đến: Bệnh cơ tim và bệnh tim cấu trúc bẩm sinh; Viêm cơ tim (thường sau nhiễm virus); Bất thường động mạch vành; Các hội chứng rối loạn nhịp tim di truyền như Brugada, QT dài, WPW… Khi đó, máy sốc điện phá rung tự động (AED) nếu được sử dụng sớm có thể quyết định cơ hội sống còn của người bệnh.
Những dấu hiệu cảnh báo sớm – đừng coi thường
Trước khi đột tử xảy ra, nhiều người trẻ đã từng có triệu chứng nhưng bỏ qua và cho rằng “chắc do mệt” hoặc “stress công việc”. Các dấu hiệu cảnh báo thường gặp gồm: Hồi hộp, tim đập nhanh bất thường; Đau ngực, tức ngực; Ngất, choáng váng, xỉu; Co giật (dễ bị nhầm với động kinh hoặc tai biến).
Đặc biệt, nam giới trẻ tuổi có các biểu hiện này cần được thăm khám tim mạch sớm, nhất là khi triệu chứng xuất hiện lúc nghỉ ngơi hoặc khi đang ngủ – thời điểm chiếm tỷ lệ cao trong các ca ngừng tuần hoàn.
“Khoảng 60% trường hợp đột tử ở người trẻ tử vong trước khi đến được bệnh viện. Nguyên nhân chính chủ yếu do không có người chứng kiến hoặc không được CPR (ép tim) kịp thời; Thiếu AED tại nơi công cộng; Nhầm lẫn ngất, co giật với bệnh lý thần kinh thông thường. Trong khi đó, nếu được ép tim ngay từ đầu và sốc điện sớm, tỷ lệ sống sót tăng rõ rệt và hơn 90% người sống sót có thể hồi phục chức năng thần kinh tốt”, các bác sĩ nhấn mạnh.
Làm gì để phòng ngừa đột tử ở người trẻ?
Các chuyên gia khuyến cáo, phòng ngừa đột tử không chỉ là việc của ngành y, mà cần sự chủ động từ mỗi cá nhân và cộng đồng.
Với người trẻ: Không bỏ qua các triệu chứng tim mạch bất thường; Khám tim mạch nếu có tiền sử ngất, đau ngực, hồi hộp không rõ nguyên nhân; Cân nhắc tầm soát tim mạch và di truyền nếu gia đình có người đột tử sớm; Tránh lạm dụng chất kích thích, thuốc không rõ nguồn gốc.
Với cộng đồng: Phổ cập kỹ năng CPR – cấp cứu ngừng tim; Tăng cường đặt AED tại nơi công cộng, trường học, phòng gym; Nâng cao nhận thức: ngất – co giật ở người trẻ không phải lúc nào cũng là “lành tính”.
Đột tử ở người trẻ hiếm nhưng không phải không thể phòng tránh. Chỉ cần nhận diện sớm – cấp cứu đúng – không vội vàng kết luận, nhiều sinh mạng hoàn toàn có thể được giữ lại. Và đôi khi, một bàn tay ép tim kịp thời, một cú sốc điện đúng lúc, chính là ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết.
