Một số nguyên nhân chính gây đau bụng ở trẻ
Trẻ rất hay gặp các cơn đau bụng. Đau bụng ở trẻ
em có nhiều nguyên nhân khác nhau, có loại đau bụng cấp tính nhưng cũng
có loại
đau bụng mạn tính kéo dài.
Đau bụng cấp tính ở trẻ em thường quằn quại, trẻ
khóc thét, mặt tái xanh, vã mồ hôi. Vì vậy, người nhà cần bình tĩnh để
nghe bác
sĩ hỏi bệnh và thăm khám cho trẻ một cách thuận lợi nhất. Một trong
những bệnh
đau bụng cấp tính ở trẻ hay gặp nhất là viêm ruột thừa. Thường viêm ruột
thừa ở
trẻ em trên 2 tuổi cũng có những dấu hiệu tương tự như người lớn, ví dụ
như:
đau ở hố chậu phải, lúc đầu đau nhẹ, sau đó đau tăng lên, đau liên tục,
kèm
theo đau thường có buồn nôn, nôn, sốt nhẹ (khoảng 37 – 38oC). Khi khám,
trẻ kêu
đau và gạt tay bác sĩ không cho sờ vào vùng hố chậu phải hoặc vùng bụng.
Đặc
biệt điểm ruột thừa rất đau (điểm Mac Burney). Với trẻ dưới 2 tuổi
thường chẩn
đoán viêm ruột thừa khó hơn nên phát hiện cũng sẽ chậm hơn, vì các triệu
chứng
không điển hình như trẻ lớn hoặc người trưởng thành, do đó rất dễ gây
biến
chứng như thủng ruột thừa, viêm phúc mạc (viêm màng bụng) để lại hậu quả
rất
nặng nề. Các triệu chứng thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi bị viêm ruột thừa
là: có
sốt nhẹ, nôn, trớ hay quấy khóc, trông bộ mặt lờ đờ, xanh tái. Khi thấy
đầy hơi,
chướng bụng, khi sờ vào bụng cháu khóc thét là có nguy cơ vỡ ruột thừa
gây viêm
phúc mạc. Một điều mà các nhà ngoại khoa cũng nhắc nhở là đau bụng do
viêm ruột
thừa ở trẻ lúc đầu có thể là đau ở vùng thượng vị, vùng quanh rốn, sau
đó mới
khu trú ở hố chậu phải.
Khám một
trẻ bị tắc ruột.
Lồng ruột ở trẻ cũng là một bệnh
cấp tính thường hay gặp ở trẻ bụ bẫm, cháu trai gặp nhiều hơn cháu gái,
tuổi từ
3 tháng đến 2 tuổi, đặc biệt là trẻ từ 6 – 9 tháng tuổi. Triệu chứng
chính của
lồng ruột là: trẻ đau bụng, nôn, đi ngoài ra máu. Khám có thể thấy búi
lồng
ruột, thăm trực tràng có thể thấy máu dính theo găng tay. Đau bụng ở trẻ
cũng
rất hay gặp trong trường hợp giun chui ống mật (GCOM) ở trẻ có giun ở
đường
tiêu hóa đặc biệt là sau tẩy giun, nhất là tẩy giun không đủ liều lượng.
Cơn
đau trong GCOM trẻ lăn lộn, khóc thét, vã mồ hôi và chổng mông. GCOM có
thể gây
nên áp-xe gan, sỏi đường dẫn mật, tắc đường mật.
Đau bụng ở trẻ trong dạng cấp cứu còn có thể do
thoát
vị bị nghẽn. Trong trường hợp này nếu không phát hiện kịp thời thì rất
có thể
làm đoạn ruột nghẽn bị hoại tử. Thoát vị nghẽn ngoài cơn đau bụng cũng
có thể
xuất hiện nôn, bí trung và đại tiện.
Tắc ruột
do lồng ruột.
Đau bụng ở trẻ còn có thể do tắc
ruột với các lý do khác nhau. Triệu chứng gặp là: nôn ra thức ăn, có mật
xanh,
mật vàng, bụng chướng. Nếu bị tắc ruột ở thấp thì bụng chướng càng
nhiều.
Trẻ đau bụng cũng còn có thể do ngộ độc thức ăn.
Ngộ độc thức ăn là một loại bệnh cấp cứu. Ngộ độc thức ăn có thể do vi
sinh vật
hoặc do hóa chất. Ngộ độc thức ăn do vi khuẩn thường có sốt, đau quặn
bụng, đi
lỏng nhiều lần có khi phân có máu hoặc nhờ nhờ như máu cá (trường hợp
ngộ độc
thức ăn do vi khuẩn shigella).
Đau bụng giun ở trẻ cũng là loại hay gặp. Đau bụng
giun thường tái đi tái lại nhiều lần, đau bụng quanh rốn, đặc biệt xét
nghiệm
phân tìm trứng giun thấy có trứng giun. Trong một số trường hợp nhiều
giun đũa
thì siêu âm có thể phát hiện thấy hình ảnh của giun đũa.
Trẻ em cũng có thể bị sỏi đường tiết niệu gây đau
bụng có khi rất dữ dội, tuy nhiên, tỷ lệ trẻ bị sỏi đường tiết niệu
không
nhiều. Ngoài sỏi tiết niệu, trẻ em cũng có thể đau bụng do viêm đường
tiết
niệu, trẻ em gái bị viêm đường tiết niệu nhiều hơn trẻ em trai gây nên
cơn đau
bụng dưới.
Khi trẻ bị đau bụng nên làm gì?
Bố mẹ, ông bà, thầy cô giáo khi thấy trẻ kêu đau
bụng (trẻ lớn) hoặc có rối loạn tiêu hóa như: nôn, trớ, đầy bụng, chướng
hơi,
lười ăn hoặc không chịu ăn, hay khóc thét hoặc đi ngoài ra máu, đi tiểu
khó,
tiểu dắt, tiểu đau (tiểu buốt)… cần nhanh chóng đưa cháu đi khám ở cơ
sở y tế nơi
gần nhất, không nên chần chừ, không nên chủ quan hoặc không nên xem
thường cho
là trẻ giả vờ. Khi chưa được khám và chưa có ý kiến của bác sĩ thì chưa
nên
dùng bất cứ một loại thuốc gì dù là thuốc Tây hoặc thuốc Nam, bởi vì nếu
cho
trẻ dùng thuốc trước khi đi khám thì sẽ làm lu mờ các triệu chứng đau
bụng của
trẻ, đặc biệt là đối với các trường hợp đau bụng cần cấp cứu ngoại khoa
như:
tắc, lồng ruột, viêm ruột thừa, thoát vị nghẽn… Khi đã được khám và
được chỉ
định điều trị của bác sĩ thì nên tuyệt đối tuân thủ. Nên cho trẻ đi khám
bệnh
định kỳ để phát hiện bệnh của trẻ như: viêm tiết niệu, nhiễm giun…
BS. MAI
HƯƠNG
suckhoedoisong.vn
