Đau xương khớp là tình trạng phổ biến ở dân văn phòng
Đau do thời tiết hay do thói quen?
Từ lâu, quan niệm gió độc, nhiễm gió, trời lạnh làm đau khớp đã ăn sâu trong suy nghĩ của nhiều người. Tuy nhiên, các nghiên cứu y học hiện đại cho thấy nhiệt độ và độ ẩm không trực tiếp gây tổn thương khớp, mà chủ yếu ảnh hưởng đến ngưỡng cảm nhận đau của hệ thần kinh.
Khi nhiệt độ xuống thấp, đặc biệt dưới 19°C, các thụ thể thần kinh trở nên nhạy cảm hơn, khiến người bệnh cảm nhận cơn đau rõ rệt và kéo dài hơn. Điều này có nghĩa là: Có thể khớp của bạn không bị tổn thương thêm do lạnh, nhưng hệ thần kinh của bạn lại trở nên nhạy cảm hơn với các tín hiệu đau. Cộng hưởng với các yếu tố: Sự co lại của mạch máu do khi trời lạnh, cơ thể ưu tiên giữ ấm cho các cơ quan quan trọng, làm giảm lưu lượng máu nuôi dưỡng khớp. Nhiệt độ thấp làm dịch khớp trở nên đặc hơn, giảm sự trơn tru và tăng ma sát giữa các đầu xương gây cứng khớp. Thay đổi áp suất khí quyển gây chèn ép lên các đầu dây thần kinh, làm tăng cảm giác đau.
Bên cạnh đó, lối sống ít vận động trong mùa đông, tâm lý u ám mới chính là yếu tố khiến tình trạng đau nhức trở nên trầm trọng.
Vận động đúng cách – chìa khóa vượt qua mùa lạnh
Nhiều người vì sợ lạnh mà hạn chế vận động, vô tình khiến khớp càng cứng, cơ bắp yếu dần, khả năng nâng đỡ xương suy giảm. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, vận động đều đặn nhưng phù hợp là biện pháp quan trọng nhất để giảm đau khớp mùa đông.
Chọn môn thể thao, hình thức thể dục phù hợp, ưu tiên trong nhà khi trời lạnh
Tuy nhiên, trước khi mở cửa đi ra ngoài, hãy dành 10-15 phút đi lại, tập thể dục nhẹ nhàng ngay trong nhà. Điều này giúp cơ thể không bị “sốc nhiệt” khi thay đổi môi trường. Chọn môn thể thao, hình thức thể dục phù hợp, ưu tiên trong nhà như: Yoga, dưỡng sinh, đi bộ trên máy để duy trì vận động mà không phải chịu cái lạnh trực tiếp. Nếu ra ngoài trời, hãy đợi khi mặt trời lên, sương tan để đi bộ. Tránh tập quá sớm (trước 6h30 hoặc quá muộn sau 18h). Vào những ngày rét đậm (dưới 15 độ C), tốt nhất người cao tuổi và người bệnh xương khớp nên chuyển sang tập đi lại nhẹ nhàng trong hành lang kín gió hoặc tập các bài tập tại chỗ trong nhà thay vì cố gắng ra ngoài. Lắng nghe cơ thể, dừng lại khi có cơn đau nhói bất thường.
Giữ ấm và dinh dưỡng: Hai yếu tố không thể bỏ qua
Giữ ấm không đồng nghĩa với mặc thật dày, mà cần mặc nhiều lớp mỏng, chú ý cổ, thắt lưng, đầu gối và bàn chân. Chườm ấm có thể giúp giảm đau do co cơ, tuy nhiên không áp dụng với khớp đang sưng, viêm cấp.
Gia vị tính ấm: Gừng, nghệ, tỏi chứa các hoạt chất giảm đau tự nhiên như Gingerol, Curcumin
Về dinh dưỡng, mùa đông thường thiếu nắng khiến cơ thể giảm tổng hợp vitamin D và xu hướng ăn nhiều chất béo cần được điều chỉnh lại. Do đó cần tăng cường thực phẩm giàu vitamin D và canxi như: Trứng, sữa, nấm và cân nhắc bổ sung viên uống Vitamin D3 (theo chỉ định bác sĩ) để đảm bảo xương chắc khỏe; Axit béo omega-3 từ cá biển, hạt óc chó giúp kháng viêm tự nhiên, giảm bớt tình trạng cứng khớp buổi sáng; Gia vị tính ấm: Gừng, nghệ, tỏi chứa các hoạt chất giảm đau tự nhiên (như Gingerol, Curcumin). Uống đủ nước ngay cả khi không khát. Khoa học ví sụn khớp như một “miếng bọt biển” với 80% thành phần là nước. Khi cơ thể thiếu nước, sụn sẽ mất đi độ đàn hồi, trở nên khô cứng và “giòn” hơn, dẫn đến tăng ma sát và dễ nứt rách dưới sức nặng của cơ thể. Chính vì vậy, việc uống nước chủ động ngay cả khi chưa khát là yếu tố then chốt để duy trì độ giãn nở cho sụn, giúp giảm tổn thương cho xương và khớp, tăng vận động trơn tru và giảm thiểu đau nhức.
Chủ động chăm sóc và tránh những sai lầm
Trong quá trình điều trị, rất nhiều người dân mắc phải những sai lầm làm bệnh tiến triển nặng hơn. Lạm dụng thuốc giảm đau không rõ nguồn gốc, đặc biệt các loại thuốc “gia truyền” chứa corticoid, dễ gây loãng xương, suy tuyến thượng thận.
Ngâm chân nước quá nóng, nhất là người cao tuổi, người giãn tĩnh mạch hoặc tiểu đường, do nguy cơ làm nặng tình trạng viêm và gây bỏng da. Nhiệt độ cao làm tĩnh mạch giãn nở quá mức, gây ứ trệ tuần hoàn khiến tình trạng giãn tĩnh mạch chân càng thêm nặng nề. Nguy hiểm hơn, nước nóng già còn kích thích mạch máu giãn nở mạnh, gây tăng phản ứng viêm, khiến vùng khớp đang sưng tấy càng trở nên phù nề và xung huyết nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, với người cao tuổi hoặc người bệnh tiểu đường bị giảm cảm giác thần kinh ở bàn chân, việc không kiểm soát được nhiệt độ rất dễ gây bỏng da sâu mà không hay biết, dẫn đến các vết loét khó lành.
Cẩn trọng khi ngâm chân trong nước nóng
Cơ xương khớp là “bộ khung” nâng đỡ cơ thể suốt đời. Mùa đông không phải là lý do để ngừng vận động, mà là thời điểm mỗi người cần chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe. Giữ ấm đúng cách, ăn uống hợp lý và duy trì vận động đều đặn chính là chìa khóa giúp người dân vượt qua mùa lạnh mà không phải sống chung với đau nhức kéo dài.
