Để chúng sinh ra các tế bào mới thay các tế
bào đã bị hư hỏng nhằm chữa các bệnh nan y, đưa tế bào đặc chủng vào
trong các bộ khung tổ chức rỗng đã loại bỏ tế bào hư hỏng để chúng phát
triển thành tổ chức hoàn chỉnh, dùng chúng như một phụ tùng thay thế cho
các
tạng hỏng. Dù vậy, công nghệ sinh học hiện có vẫn đang ở ngưỡng bắt
chước, sửa chữa, hoàn chỉnh các quá trình sinh học tự nhiên, chứ chưa
tổng hợp ra sự sống từ các hóa chất vô cơ…
Phát
minh tổng hợp ra sự sống
TS. Craig Venter (Viện Jcraig Venter –
Mỹ) dùng 4
hóa chất vô sinh tạo ra các đoạn DNA ngắn, rồi đan các đoạn DNA
|
|
|
TS. Craig Venter – tác giả phát minh |
ngắn này vào nhau theo một thứ tự đặc biệt để tạo ra bộ gen
lắp ráp mới. Dựa vào các nghiên cứu trước đó, ông đã dùng các protein
trong tế bào nấm men, qua 3 vòng lắp ráp, thiết lập được một bộ gen lắp
ráp mới
với tốc độ 1.077.947 chữ DNA. Trước đó, ông đã biết chương trình hoạt
động (mật
mã di truyền) của bộ gen vi khuẩn đơn bào Mycoplasma mycoide ghi lại
vào máy tính lập trình này. Khi lắp các mảnh ngắn DNA thành bộ gen lắp
ráp mới,
ông đã cho các DNA hoạt động theo lập trình đã ghi. Đưa bộ gen lắp
ráp mới này vào trong ống nghiệm thấy chúng hoạt động trong tế bào theo
đúng lập trình của bộ gen vi khuẩn đơn bào Mycoplasma mycoide.
Như vậy ở công đoạn nghiên cứu này ông
Craig
Venter đã bước được một bước căn bản biến một đoạn DNA ngắn do chính
con người tạo ra từ các chất vô cơ thành bộ gen lắp ráp mới, hoạt động
theo lập
trình. Nếu cấy bộ gen lắp ráp mới này vào vi khuẩn đơn bào
Mycoplasma mycoide thì chúng cũng sẽ phát triển nhanh chóng, chứng tỏ
rằng bộ
gen lắp ráp mới mà con người tạo ra từ các chất vô cơ không khác với bộ
gen
từng có trong tự nhiên.
Tiếp đó, cấy bộ gen lắp ráp mới (đã
được
đánh dấu) vào tế bào chất của một chủng vi khuẩn đơn bào khác
Mycoplasma
capricolum, có quan hệ họ hàng với Mycoplasma mycoides. Hai loại vi
khuẩn
này tuy cùng họ hàng, nhưng trước đó chưa bao giờ được lai ghép với
nhau. Bộ
gen lắp ghép mới này nhanh chóng bám rễ vào trong tế bào Mycoplasma
capricolum,
rồi phân chia liên tục, tạo ra hàng triệu vi khuẩn Mycoplasma mycoides
mới (nhận biết nhờ đánh dấu) .
Như vậy, ở công đoạn nhiên cứu tiếp này,
ông
Craig Venter giải quyết được một vấn đề quan trọng hơn là tổng hợp một
chủng vi khuẩn đơn bào Mycoplasma mycoide mới, giống hoàn toàn với vi
khuẩn đơn
bào Mycoplasma mycoide cũ trong tự nhiên, nhưng không nhờ vào sự sinh
sản hay
lai ghép tự nhiên mà nhờ vào chính bộ gen do con người lắp ráp và hoạt
động
theo lập trình, tức là đã tổng hợp ra một cơ thể sống khởi nguồn từ các
chất vô cơ.
Và những tranh luận…
Tổng hợp ra sự sống là một phát minh kỳ
diệu tạo
ra ngưỡng mới cao hơn hẳn so với ngưỡng công nghệ sinh học hạn chế hiện
có, với tính đột phá trên cả lĩnh vực khoa học, xã hội, triết học mang ý
nghĩa lớn là con người có quyền năng tổng hợp ra sự sống từ các chất vô
cơ
mà không lệ thuộc vào ý chí lực lượng siêu nhiên nào.
Theo nhiều nhà khoa học phát minh này
có vô
số ứng dụng trong hiện tại và tương lai: Có thể tạo ra các loại sinh
vật
trước hết là vi khuẩn giống hay khác với thiên nhiên theo ý muốn để
giúp
cho việc sản xuất nhiên liệu sinh học, hấp thu khí nhà kính gây biến
đổi
khí hậu, sản xuất các nguyên liệu thực phẩm, các vaccin, các chất làm
sạch
nước, môi trường và các chất hóa học mới khác… thậm chí có thể tạo ra
các
sinh vật có tính năng đặc biệt để tồn tại trong các điều kiện khắc
nghiệt của
sao hỏa hay các hành tinh khác. Tất nhiên không phải một lúc có thể làm
được
tất cả. Các nhà khoa học cần giải mã để hiểu rõ nhiều hơn nữa các bộ gen
sinh
vật, sử dụng công nghệ gen tạo ra các biến dị để các bộ gen mới khác
theo hướng
có lợi, rồi dựa vào đó tổng hợp ra các bộ gen nhân tạo, tạo ra sinh vật
hữu ích theo ý muốn. Đây có thể là bước khởi đầu của một cuộc cách mạng
sinh học
có tính toàn cầu, là bước tiến khổng lồ của khoa học, bước tiến vĩ đại
của nhân loại.
Tuy nhiên cũng không phải là không có ý
kiến trái
chiều. Nhật báo L’Osservatore Romano của Vatican
phản ứng: “Việc tạo ra một tế bào sống đầu tiên từ một bộ gen tổng
hợp là một động cơ tốt nhưng chưa phải là bản thân sự sống”.
Nhà nghiên cứu gen David Baltimore (ĐH Caltech -Mỹ) cho rằng
“Nghiên cứu đó không tạo ra sự sống mà bắt chước sự sống”. Tất
nhiên, đánh giá chưa công bằng, chưa có tầm nhìn xa. TS. Craig Venter
đã
từ 4 chất vô cơ tạo ra DNA, rồi tạo ra bộ gen lắp ráp mới, tạo ra cơ
thể
sống đơn bào mới mà không cần sự sinh sản hay lai ghép của cơ thể đơn
bào
cũ, tức là đã tạo ra sự sống tự nhiên theo ý muốn con người. Dĩ nhiên
đây
mới chỉ bước mở đầu, từ việc tạo ra sự sống đơn giản đến tạo ra sự sống
phức
tạp giống hay khác với tự nhiên cần có bước hoàn thiện kỹ thuật tiếp
theo..
Phát minh này cũng đặt ra nhiều lo ngại,
sợ rằng:
“công nghệ này có thể bị lạm dụng tạo ra vũ khí sinh học; tồi
tệ hơn sinh vật nhân tạo có thể vượt ra ngoài sự kiểm soát, tiến hóa
bất thường, dẫn tới thảm họa hủy diệt toàn bộ mùa màng, thậm chí hủy
diệt cả con người”. Trước đây cũng đã có những lo ngại tương tự như vậy
trước các bước tiến của công nghệ sinh học như lo sự “nhân bản con
người”
sau kỹ thuật cloning tạo ra cừu Doly, lo nghĩ kẻ xấu sẽ tạo ra giống
người nô
lệ sau khi có kỹ thuật chiết ra tế bào gốc, biệt hóa thành tế bào đặc
chủng
nhưng những điều này cho đến nay chưa xay ra. Những lo ngại với phát
minh trên
là có cơ sở. Đa số con người thường hướng tới mục tiêu thiện mỹ và
con người luôn luôn được nhà nước và các tổ chức xã hội quản lý. Đó
là mấu chốt để tránh mọi rủi ro.
YHTH
(Tổng hợp từ Science News, Guardian, Fortune, Time
