Ho ra máu – dấu hiệu không thể xem thường

Ho ra máu có nhiều thể. Thể nhẹ hay gặp nhất và
không nguy hiểm. Tuy nhiên, có thể gặp thể ho ra máu nặng, rất nặng gọi ho ra
máu sét đánh. Trường hợp này không thể xem thường vì máu ộc ra không cầm được
dẫn đến trụy tuần hoàn và tử vong.

Triệu chứng báo hiệu

Trước khi ho ra máu, người bệnh cảm thấy bứt rứt,
khó chịu, hồi hộp, có cảm giác nóng ra sau xương ức, cảm giác ngột ngạt, nặng
nề như có gì đè ép lên ngực một cảm giác không bình thường như thời điểm trước
khi có giông bão, một cảm giác khó thở. Người bệnh khò khè, lợm giọng, ngứa cổ họng,
cảm thấy có cái gì đó lọc xọc trong ngực; miệng, họng có vị tanh của máu, sau
đó ho, khạc, trào, ộc máu từ đường hô hấp dưới (vùng dưới thanh môn) ra ngoài.

Biểu hiện lâm sàng

Máu ho ra màu đỏ tươi, ra trong hoặc sau cơn ho.
Máu có bọt, có các bóng khí, không lẫn thức ăn. Máu có thể lẫn đờm (chứng tỏ
máu ra từ phế quản).

Số lượng máu ho ra có thể ít, chỉ vài tia máu lẫn
trong các chất khạc, vài mililit hoặc ra với số lượng trung bình từ vài chục đến
một vài trăm mililit, hoặc nhiều hơn, trên 200ml ộc ra ngoài ào ạt, sặc sụa,
người bệnh vừa ộc máu, vừa ho, càng ho càng ộc ra nhiều máu hoặc máu chảy ra
không thoát ra ngoài được, đông lại trong đường hô hấp, bít tắc các phế quản
làm cho bệnh nhân giãy giụa, nghẹt thở.

Ho ra máu có thể ngắn chỉ một vài ngày, thậm chí
trong một ngày hoặc kéo dài hơn 5-7 ngày rồi bớt dần và ngừng hẳn. Có trường
hợp ho ra máu kéo dài cả tháng, thành từng đợt, mỗi đợt cách nhau vài ngày.
Trung bình thì máu ra nhiều trong vài ba hôm rồi bớt dần và hết sau 10-15 ngày.
Đuôi máu là thời điểm sau khi ho ra máu nhiều, máu màu đỏ tươi, nay ra số lượng
ít dần, màu nâu, nâu xám, màu gỉ sắt hay bã trầu. Đó là giai đoạn đi đến ngừng
hẳn của ho ra máu, có giá trị báo hiệu. Ho ra máu sét đánh (gọi là sét đánh do
tính chất ra máu đột ngột, nhanh như sét đánh), máu ộc ra không cầm được, ào ạt
tuôn ra cho đến khi chết. Người bệnh chết trong cảnh trụy tuần hoàn cấp do mất
máu nhiều cấp tính. Ho ra máu nhiều hoặc ho ra máu lần đầu, người bệnh thường
hốt hoảng, lo sợ, da tái xanh, vã mồ hôi, mạch nhanh. Nếu máu ra nhiều thì có
tình trạng sốc do huyết áp tụt. Bệnh nhân có thể sốt.

Khi ho ra máu nghe phổi có thể thấy các tiếng ran
ẩm, ran nổ, ran phế quản…

Nguyên nhân thường gặp

3 nguyên nhân hay gặp nhất của ho ra máu là:

Ho ra máu còn có thể do:

Xử trí khi bị ho ra máu

Tùy tình trạng nặng hay nhẹ, nguyên nhân gây ho
rau máu mà điều trị tại nhà hay chuyển đến bệnh viện.

Ho ra máu nhẹ: khi lượng máu ho ra dưới
50ml/ngày. Máu ho ra chỉ thành vệt, lẫn trong chất khạc hoặc chỉ ho ra vài ngụm
máu nhỏ. Nguyên nhân cần thực hiện là: nằm nghỉ ngơi yên tĩnh, dùng các thuốc
an thần cầm máu, giảm ho… Giảm các hoạt động, uống nước mát, lạnh. Ăn lỏng
(sữa, súp) hoặc nửa lỏng (cháo, mì, miến, phở…).

Không ăn các thức ăn khó tiêu, không uống các đồ
uống có chứa cồn hoặc chất kích thích.

Ho ra máu nhẹ có thể điều trị và chăm sóc tại nhà.
Nếu bệnh nhân cầm được máu thì sau đó khi tình trạng ổn định vẫn cần đi khám để
xác định nguyên nhân bệnh đã gây ra ho ra máu để điều trị triệt để. Nếu ra máu nhiều
hơn hoặc ra máu dai dẳng phải chuyển bệnh nhân đến điều trị tại bệnh viện.

Ho ra máu trung bình: Khi lượng máu ho ra từ
50-200 ml/ngày. Bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện.

Ho ra máu nặng: Khi lượng máu ho ra trên
200ml/ngày. Bệnh nhân cần được điều trị và theo dõi tại bệnh viện. Trường hợp
mất máu nhiều cần thiết phải truyền máu.

Phòng ngừa

Như trên đã nói, có nhiều nguyên nhân ho ra máu
nên việc phòng ngừa cần phòng ngừa nguyên nhân. Đặc biệt phòng ngừa và điều trị
sớm các bệnh về hô hấp (lao, viêm phế quản…), tránh hút thuốc, điều trị bệnh
huyết áp…