Nhiễm Virus B có thể
dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, ưng thư gan và hậu quả là dẫn đến tử vong
làm thiệt hại kinh tế của cả cộng đồng. Để hiểu rõ hơn về bệnh Viêm gan Virus B
, tạp chí Y học lâm sàng đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Trịnh Thị Ngọc- trưởng khoa Truyền nhiễm bệnh viện Bạch Mai.
PV: Thưa TS bệnh viêm gan Virus B là
một dạng của bệnh truyền nhiễm có khả năng lây truyền rất nguy hiểm. Vậy, kể từ
khi bệnh nhân bị nhiễm Virus Viêm gan B đến giai đoạn cuối có thể kéo dài bao
nhiêu năm thưa TS?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Khoảng 20-30% bệnh nhân nhiễm viêm gan Virus B
từ giai đoạn đầu (bắt đầu nhiễm) đến giai đoạn cuối (xơ gan, ung thư gan) kéo
dài khoảng 15- 20 năm. Tuy nhiên tuỳ từng trường hợp, hoàn cảnh của từng bệnh
nhân mà khoảng thời gian đó có thể là dài, ngắn khác nhau. Chẳng hạn nếu bệnh
nhân mắc viêm gan Virus B đồng thời bị
suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV, viêm gan
Virus C, nghiện rượu và một số các bệnh mạn tính khác thì khoảng thời gian đó sẽ
rút ngắn. Ngược lại, những bệnh nhân không đồng thời mắc các bệnh nhưu kể trên
và có phương pháp điều trị hợp lý thì khoảng thời gian sống của họ sẽ kéo dài
hơn.
PV: Bệnh Viêm gan Virus B lây truyền
như thế nào? Biểu hiện rõ rệt nhất của người mắc Viêm gan Virus B là gì, thưa
TS?
TS. Trịnh Thị Ngọc: viêm
gan Virus B lây truyền từ người này sang người khác qua ba con đường như sau;
thứ nhất lây từ mẹ sang con. Cách lây
này thường xảy ra nhiều ở các nước châu Á nói chung và Việt Nam ta nói riêng. Nếu người mẹ mang
viêm gan Virus B có hiện tượng Virus phát triển (virus đang nhân) HBeAg+
hoặc ADNHBV+ thì khả năng họ truyền cho con là rất cao. Cụ thể là
đứa trẻ được sinh ra từ người mẹ mang Virus viêm gan B sẽ bị nhiễm tỉ lệ lên
tới 80% – 90% nếu người mẹ mang HBeAg+
và ADNHBV+. Tuy
nhiên trong một số trường hợp mẹ chỉ
mang HbeAg + mà
Hbe Ag âm tính và ADNHBV âm tính thì khả năng người mẹ truyền cho con tỉ lệ là 40%. Thứ hai là
lây truyền qua đường máu; người bị lây nhiễm viêm gan Virus B qua đường máu có
thể xảy ra trong những trường hợp như truyền máu, các chế phẩm qua máu, chạy
thận nhân tạo dài ngày, phẫu thuật, tiêm chích ma tuý… Ngoài ra trong một số
trường hợp mà đôi khi ta không để ý cũng dễ dàng lây truyền viêm gan Virus B
như xăm mắt, xăm môi, xăm người, cạo râu, bàn chải đánh răng…Thứ ba là lây
truyền qua đường tình dục. Tuy nhiên, theo
thống kê cho thấy số người bị lây truyền viêm gan Virus B theo con đường tình
dục chiếm tỉ lệ không cao lắm. Trong đó
tỉ lệ nam truyền cho nữ lớn hơn so với tỉ lệ nữ truyền cho nam.
Về biểu hiện của nhiễm Virus viêm gan B và mắc bệnh viêm
gan B rất kín đáo, chỉ có khoảng 1/3 các trường hợp bệnh nhân viêm gan B có
biểu hiện lâm sàng: mệt mỏi, tiểu vàng, củng mạc, mật vàng, viêm mạc dưới lưỡi
vàng… Còn đa số các trường hợp các triệu chứng không rõ nên người bệnh dễ bỏ
qua. Vì không chú ý đến bệnh nên đa số các trường hợp bệnh nhân đến khám đều ở
giai đoạn bệnh muộn như: xơ gan, ung thư tế bào gan… nên việc điều trị khó khăn
ít hiệu quả.
Khi khám, xét nghiệm nếu men gan của bệnh nhân bình thường, không có hiện
tượng nhân lên của Virus thì cũng chưa cần điều trị mà cứ 6 tháng chúng ta
khuyên bệnh nhân xét nghiệm chức năng gan một lần để xem men gan có tưng hay
không? Khi phát hiện men gan của bệnh nhân tăng thì phải xét nghiệm xem có nhân
lên không và điều trị đặc hiệu.
PV: Vậy, xin TS cho biết thuốc điều trị viêm gan
Virus B như thế nào? Để phòng tránh tối đa bệnh viêm gan Virus B chúng ta nên
áp dụng những biện pháp gì?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Hiện
nay điều trị viêm gan Virus B có nhiều loại thuốc. Trước tiên là thuốc khôn đặc
hiệu mà ta thường gọi là thuốc “bổ gan”: Legalon, vitamin nhóm B… Muốn điều trị có hiệu quả chúng ta nên sử
dụng những loại thuốc ức chế sự nhân lên của Virus hoặc diẹt Virus. Chẳng hạn
Lamivudine (Zeffix), Adefovir (Hepsera), Entercavir (Baraclude), IFN (có thể
tiêm 1-3 lần một tuần). Hiện nay các loại thuốc điều trị này đều có mặt ở Việt Nam.
Tuy nhiên chúng tôi thấy rằng điều trị viêm gan Virus B mạn tính rất khó khăn,
tốn kém tiền của. Chính vì thế, cần phải phát hiện kịp thời, kiên trì điều trị
và tuân thủ theo sự chỉ định của bác sĩ mới có hiệu quả. Để phòng tránh đến mức tối đa bệnh Viêm gan Virus B chúng ta nên
coi việc tiêm phòng viêm gan Virus B lên hàng đầu. Muốn giải quyết được vấn đề
này cần sự quan tâm đúng mức của Bộ Y tế, các cơ quan chức năng. Nếu chúng ta
tiêm phòng vacxin viêm gan B tốt sẽ làm giảm tỉ lệ người nhiễm virus viêm gan
B, từ đó viêm gan Virus B mạn tính, xơ gan, ung thư gan sẽ giảm đáng kể. Đối
với những trẻ được sinh ra từ người mẹ bị nhiễm viêm gan Virus B phải tiêm
phòng Vacxin viêm gan B và Hepaig sau vài phút khi đẻ mới có hi vọng trẻ mới
không bị nhiễm. Tuy nhiên vấn đề tiêm phòng Vacxin ở Việt Nam còn chưa thực hiện tốt bởi lẽ
cộng đồng chưa hiểu rõ vai trò của tiêm phòng Vacxin viêm gan B cũng như sự
quan tâm xát xao của các ngành chức năng.
Ngoài ra, cán bộ y tế cơ sở tuyên truyền về tác hại của viêm gan Virus B
và khuyến khích cộng đồng tiêm phòng cũng là một biện pháp hữu hiệu để giảm thiểu sự gia tăng
của Viêm gan Virus B. Cán bộ y tế cơ sở cũng có thể phòng tránh cho nhân dân bằng
cách sử dụng các dụng cụ, điều trị can thiệp cho bệnh nhân cần được tiệt trùng,
tuyên truyền cho những người bị nhiễm viêm gan Virus B không sử dụng các dụng
cụ cá nhân chung với người khác, khi quan hệ tình dục phải dùng bao cao su đúng
cách.
PV: Như vậy rõ ràng việc tuyên
truyền, vận động tiêm phòng Vacxin viêm gan Virus B nhằm hạn chế sự lây lan của
Virus. Vậy, TS đánh giá như thế nào về vai trò của y tế cơ sở trong vấn đề này
hiện nay?
TS. Trịnh Thị Ngọc: vai trò
của cán bộ y tế cơ sở đối với việc hạn chế sự gia tăng của viêm gan Virus B rất
quan trọng. Chính vì thế, cán bộ y tế cơ sở phải thường xuyên tuyên truyền, vận
động nhân dân tham gia tiêm phòng Vacxin nhằm hạn chế lây lan trong cộng đồng
đồng thời cũng phải nói rõ lợi ích của vấn đề tiêm phòng đối với sức khoẻ của
nhân dân. Bản thân nhân dân cũng phải thấy rõ và quán triệt được chủ trương này
của Nhà nước và tích cực tham gia chương trình tiêm phòng vacxin viêm gan B. Nếu
không có sự tham gia của tất cả mọi người thì chương trình này sẽ không đáp ứng
được nhu cầu mong muốn của chúng ta là giảm tỉ lệ nhiễm virus viêm gan B trong
cộng đồng. Vì thế cán bộ y tế thực hiện tốt công tác tuyên truyền vận động nhân
dân cách phòng chống viêm gan Virus B sẽ mang lại hiệu quả rất cao.
PV: Xin cảm ơn TS
