Nguyên nhân của các bệnh cơ
xương khớp ở người cao tuổi
Có nhiều nguyên nhân có thể giải
thích được sự gia tăng đến chóng mặt các bệnh xương khớp ở người cao tuổi. Đầu
tiên đó là sự lão hoá của cơ thể. Tiếp theo là các điều kiện môi trường, xã
hội, văn hóa không thuận lợi (ô nhiễm môi trường, lao động nặng nhọc, thời tiết
thay đổi thường xuyên, kinh tế lạc hậu, trình độ văn hoá, nhận thức của người
dân còn hạn chế). Như chúng ta đã biết, bộ máy vận động của chúng ta cấu tạo từ
cơ, xương và khớp, có tác dụng tạo hình cho toàn bộ cơ thể. Hệ thống các
xương của cơ thể tạo thành một khung xương vững chắc, có tác dụng bảo vệ
các cơ quan có tầm quan trọng sống còn như đại não, tủy sống, các tạng trong
lồng ngực, ổ bụng. Sự phối hợp nhịp nhàng của hệ thống cơ xương khớp với nhau
và với các cơ quan khác cho phép con người di chuyển được trong không gian,
sinh hoạt và lao động. Những người trẻ tuổi đạt đến sự phát triển thể lực tối
đa. Bộ máy vận động của họ hoạt động trơn tru, hoàn hảo, phối hợp rất tốt với
các cơ quan khác trong cơ thể như thần kinh, tim mạch, hô hấp. Do vậy họ có thể
thực hiện các động tác phức tạp, có sức chịu đựng bền bỉ, dẻo dai. Tuy nhiên
khi về già, ở những người cao tuổi diễn ra quá trình thoái hoá toàn bộ cơ thể,
trong đó phải kể đến sự lão hóa của bộ máy vận động (cơ xương khớp). Bộ máy vận
động trở nên rệu rã, như một chiếc xe máy già nua, han gỉ, khó có thể thực hiện
được chức năng vận động tốt như ngày trẻ. Bộ máy vận động do vậy trở nên dễ bị
tổn thương hơn, khó chống cự lại được với các yếu tố gây hại của môi trường như
chấn thương, tai nạn, bệnh tật. Bên cạnh đó một số lượng đáng kể những người
cao tuổi cũng đã từng bị mắc các bệnh khớp nhiều năm trước đó, để lại các di
chứng nặng nề khi họ bước vào tuổi già. Kết quả là có một số bệnh khớp thường
hay gặp nhiều ở những người cao tuổi. Đó là thoái hoá khớp, loãng xương, đau
cột sống thắt lưng, gút, ung thư xương. Có thể nói nôm na là thoái hoá khớp
chính là hậu quả của quá trình lão hóa khớp, còn loãng xương chính là do lão
hoá hệ thống xương của cơ thể. Điều đáng chú ý là người có tuổi thường hay mắc
đồng thời nhiều bệnh khác nhau như tăng huyết áp, bệnh Parkinson, làm bệnh nhân
rất dễ bị té ngã với hậu quả là gãy xương, thậm chí tử vong. Còn gút chính là
biểu hiện rối loạn chuyển hoá đạm của cơ thể, một trục trặc về chuyển hóa,
thường đi kèm với các rối loạn chuyển hoá khác như rối loạn chuyển hoá đường
gây bệnh đái tháo đường hay rối loạn lipid máu gây xơ vữa động mạch, nhồi máu
cơ tim, tai biến mạch máu não. Còn ung thư xương thường là thứ phát, hậu quả
của di căn các loại ung thư từ nơi khác đến xương như ung thư phổi, vú, dạ dày,
tuyến tiền liệt, bệnh đa u tủy xương.
Loãng xương gây biến dạng cột
sống
Các biện pháp giúp phát hiện sớm
các bệnh xương khớp ở người cao tuổi
Hiện nay y học hiện đại đã có
thể phát hiện sớm và kiểm soát có hiệu quả các bệnh lý cơ xương khớp như chụp
cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ hạt nhân, chụp đồng vị phóng xạ. Các kỹ thuật
chọc hút tế bào bằng kim nhỏ sinh thiết cơ, xương, màng hoạt dịch khớp, siêu âm
chẩn đoán, các xét nghiệm sinh hoá, miễn dịch đang được ứng dụng nhằm nâng cao
chất lượng chẩn đoán bệnh lý cơ xương khớp. Một số xét nghiệm gen cho phép biết
trước được nguy cơ mắc một số bệnh khớp ngay từ khi đứa trẻ còn ở trong bào
thai.
Tuy nhiên chính người bệnh phải
là người biết đầu tiên cần chú ý phát hiện sớm bệnh. Các biểu hiện sớm của bệnh
xương khớp là đau ở bất kỳ vị trí nào của bộ máy vận động dù cho đó là cơ,
xương hay khớp và hạn chế vận động. Triệu chứng đau có thể kèm theo các triệu
chứng viêm khác sưng, nóng, đỏ. Đó chính là các nguyên nhân đầu tiên khiến
người bệnh phải quan tâm chú ý đến bộ máy vận động của mình. Để phát hiện bệnh
sớm, người bệnh cũng nên hình thành được “văn hoá khám bệnh”. Điều đó
có nghĩa là khi có triệu chứng bệnh thì nên đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay.
Chớ có tham công tiếc việc, chần chừ để đến khi bệnh nặng mới đi khám thì sẽ
rất tốn kém mà hiệu quả không đạt được là bao.
Cần phải nhấn mạnh vai trò quyết
định của các bác sĩ, đặc biệt là các bác sĩ chuyên khoa xương khớp. Chỉ có bác
sĩ chuyên khoa xương khớp mới là các chuyên gia phát hiện đúng và điều trị kịp
thời các bệnh xương khớp cũng như có thể tư vấn hiệu quả cho người bệnh. Việc
xác định các yếu tố phát triển bản thân và môi trường là các yếu tố nguy cơ mắc
bệnh khác cũng giúp cho người thầy thuốc đánh giá được một cách toàn diện khả
năng mắc bệnh, tiên lượng được mức độ nặng nhẹ của bệnh.
Loãng xương là bệnh lý thường
gặp ở người cao tuổi
Các biện pháp phòng tránh bệnh
lý xương khớp ở người cao tuổi.
Hiện nay có rất nhiều các biện
pháp điều trị và dự phòng có hiệu quả các bệnh xương khớp ở người cao tuổi. Đầu
tiên đó là một chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, kết hợp với chế độ
thuốc men phù hợp với đặc điểm bệnh lý của người cao tuổi. Ngoài ra sự giúp đỡ
động viên của gia đình và xã hội có vai trò rất quan trọng. Chính sự hoạt
động trong các câu lạc bộ sức khỏe người cao tuổi góp phần củng cố sức khỏe thể
chất và tinh thần cho người cao tuổi. Các biện pháp điều trị không dùng thuốc
như khí công, thái cực quyền thường có hiệu quả lớn ở những người cao tuổi.
PGS.TS. Nguyễn Vĩnh Ngọc
Suckhoedoisong.vn
