Thoát vị bẹn gặp khá phổ biến ở trẻ em mà nguyên nhân là do còn
ống phúc tinh mạc. Đây là bệnh phải xử trí bằng ngoại khoa, do đó, các bậc cha
mẹ khi phát hiện các dấu hiệu bệnh cần phải được khám và điều trị đúng đôi khi
cần phẫu thuật càng sớm càng tốt.
Cần phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh
Trước khi tới bệnh viện để khám bệnh, gia đình thường phát hiện
có một khối phồng ở vùng bẹn, bìu với trẻ trai và vùng mu-môi lớn ở trẻ gái.
Khối phồng này thường có từ nhỏ, có thể có ngay khi ra đời. Khối phồng này to
lên khi trẻ ho, khóc, chạy nhảy và thường tự mất khi nằm yên, khi ngủ. Trẻ
thường được đưa đi khám ở tình trạng đau, nôn, khối thoát vị không lên
được.
Nắn vào vùng ống bẹn – bìu để tìm túi thoát vị: sờ được túi
thoát vị, bảo bệnh nhân ho, chạy nhảy thì bao thoát vị lại căng, to và chuyển
động dọc theo ống bẹn xuống bìu.Trong túi thoát vị có chứa một khối mềm, nắn
không đau, có khi nghe thấy tiếng lọc xọc của hơi và dịch trong lòng ruột. Có
thể đẩy túi thoát vị vào ổ bụng được (bên trong túi thoát vị có mạc nối lớn
hoặc ruột hoặc buồng trứng ở trẻ gái). Cũng có khi không đẩy túi thoát vị vào ổ
bụng được và bệnh nhân đau vùng ống bẹn, kèm theo có thể nôn, bụng trướng,
không trung-đại tiện bởi thoát vị bẹn bị nghẹt.
Bằng khám lâm sàng đơn thuần, có thể phân biệt được với một số
bệnh khác như: xoắn tinh hoàn, viêm mào tinh và tinh hoàn, viêm tấy
vùng ống bẹn-bìu, nang thừng tinh khi nang ở vị trí cao, tràn dịch màng
tinh hoàn, u mỡ… là những bệnh cũng hay gặp ở vùng bẹn-bìu và phải chữa trị.
Có một số tình huống đặc biệt cần biết để chẩn đoán đúng bệnh và
biết cách chữa trị đúng như:
Thoát vị bẹn 2 bên ở trẻ gái: cần phải làm nhiễm sắc thể giới tính hoặc gene biệt hoá
tinh hoàn để xác định giới tính thật của bệnh nhân. Nếu nhiễm sắc thể giới tính
là 46 XY hoặc gen biệt hoá tinh hoàn dương tính thì phải khám toàn diện để xác
định đây là nam lưỡng giới giả ở hội chứng không nhạy cảm với Androgen
hay hội chứng tinh hoàn nữ hoá (ngoại hình và bộ phận sinh dục ngoài trông như
nữ, nhưng âm đạo ngắn, không có tử cung, không có buồng trứng mà có 2 tinh hoàn
trong ổ bụng hoặc ống bẹn). Bệnh nhân là nam nhưng trông như nữ và thường được
đặt tên con gái. Nếu vì điều kiện không làm được nhiễm sắc thể giới tính thì
khi mổ chữa, bắt buộc phải kiểm tra tuyến sinh dục là tinh hoàn hay buồng
trứng.
Nam giới có tử cung: phát hiện lúc mổ mở bao thoát vị. Cần phải thăm dò cơ quan
sinh dục trong, làm các xét nghiệm nội tiết, nhiễm sắc thể giới tính.
Các biến chứng nếu không được điều trị kịp thời
Nghẹt hoại tử ruột: Khoảng 20% bệnh nhân có thể bị nghẹt ruột ở bất kỳ tuổi nào
nhưng thường bị ở trẻ nhỏ và khoảng 60% số bị thoát vị nghẹt hay xảy ra trong 3
tháng đầu sau đẻ; Rối loạn tiêu hoá, gây chậm lớn ở trẻ nhỏ; Bệnh còn là yếu tố
thuận lợi gây xoắn tinh hoàn, teo tinh hoàn, nghẹt bó mạch thừng tinh gây hoại
tử tinh hoàn. Nhiều gia đình bệnh nhân biết con mình có bệnh nhưng nghĩ bệnh sẽ
tự khỏi khi trẻ lớn lên. Chúng tôi đã mổ nhiều trường hợp bệnh nhân tới khám
chữa muộn khi bị nghẹt ruột, có trường hợp bị hoại tử ruột và có bệnh nhân bị
nghẹt hoại tử cả tinh hoàn cùng bên.
Điều trị thoát vị bẹn như thế nào?
Khi đã có chẩn đoán là thoát vị bẹn, cần được phẫu thuật. Nếu
chưa mổ ngay được thì làm băng ép bên bị thoát vị và mổ sớm theo chương trình
như bán cấp cứu. Với kỹ thuật mổ hiện nay, bệnh nhân sẽ có được vết mổ nhỏ, nằm
theo nếp lằn bụng dưới nên thẩm mỹ đẹp. Thời gian nằm viện điều trị trung bình
là hai ngày.
Lời khuyên thầy thuốc
Khi phát hiện thấy các khối u vùng bẹn, bẹn-bìu ở trẻ trai hoặc
bẹn-môi lớn ở trẻ gái phải nghĩ tới bệnh – tật do còn tồn tại ống phúc tinh mạc
và tới khám tại các chuyên khoa phẫu thuật nhi. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ
sinh thiếu tháng nên các bậc cha mẹ cần đặc biệt chú ý hơn ở những trẻ này.
Quan niệm bệnh “Không sao cả, bệnh sẽ khỏi khi trẻ lớn lên” là quan điểm sai
lầm. Cũng không nên chờ trẻ lớn mới phẫu thuật mà ngược lại cần được mổ càng
sớm càng tốt.
Theo các thống kê thì
từ 2 – 5% số trẻ em bị thoát vị bẹn và tràn dịch màng tinh hoàn. Tỷ lệ mắc bệnh
cao ở trẻ thiếu tháng. Trẻ trai mắc nhiều hơn trẻ gái với tỷ lệ nam/nữ là 9/1.
Bệnh bị ở bên phải khoảng 60%, ở bên trái 25%, ở cả hai bên 15%. Khoảng 6% số
bệnh nhân bị thoát vị bẹn bị dị tật ẩn tinh hoàn kèm theo.
PGS.TS. Trần Ngọc Bích
Nguồn Suckhoedoisong.vn
