Bệnh U nguyên bào tủy (Medulloblastoma)

Triệu chứng lâm sàng:

Các triệu chứng hay gặp bao
gồm: 

• Triệu chứng của tăng áp lực sọ não: đau đầu (hay đau
  vào buổi
  sáng), buồn nôn, mệt mỏi, ngủ gà. Các triệu chứng này kéo dài vài
  tuần và
  tăng dần, thường trẻ hay được chẩn đoán nhầm là bị cúm hoặc sốt
  virus.
• Mất thăng bằng, giảm phối hợp các động tác.
• Cổ
  nghiêng về một bên, nhìn đôi.

Đôi khi trẻ biểu hiện triệu
chứng thâm nhiễm thần kinh trung ương và hoặc tủy sống: trẻ thấy đau
lưng và
giảm trương lực, giảm vận động chi dưới.

Tuy nhiên mỗi bệnh nhi
thường có các triệu chứng khác nhau. U nguyên bào tủy hay gặp ở trẻ
từ 3-8
tuổi, đôi khi gặp ở trẻ sơ sinh hoặc ở trẻ trên 15 tuổi.

Chẩn đoán bệnh: 

Để chẩn đoán u nguyên bào
tủy phải dựa vào thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng:

• Thăm khám thần kinh: kiểm tra toàn than: sự tỉnh táo, sự phối
  hợp các động tác,
  trương lực cơ, kiểm tra vận động của mắt, miệng.
• Chụp cắt lớp vi
  tính sọ não, chụp cộng hưởng từ sọ não và cột sống: thấy hình
  ảnh khối tổn thương vùng giữa của tiểu não, có kèm theo hay không tổn
  thương
  vùng tủy sống. Chụp cộng hưởng từ não và tủy sống cần được chụp trước và
  sau
  phẫu thuật, xạ trị, hoá trị và mỗi lần kiểm tra định kỳ sau điều trị.
• Chụp
  cộng hưởng từ phổ (MRS): chụp cộng hưởng từ đặc biệt hơn, giúp đo được
  mức
  độ chuyển hoá của các mô, giúp phân biệt được mô lành, mô u và có thể
  phân biệt
  được nhiều loại u khác nhau cuả não .

Sinh thiết kim: dùng kim để
sinh thiết u não để chẩn đoán xác định bệnh, tuy nhiên sinh thiết kim ít
khi
được chỉ định, thường chỉ làm khi không thể phẫu thuật mở cắt u được.

Chọc dịch não tủy được thực
hiện sau phẫu thuật để đánh giá tình trạng di căn tủy sống thông qua tìm
các tế
bào ác tính trong dịch não tủy.

Điều
trị:

Chỉ định và lựa chọn phương
pháp điều trị u nguyên bào tủy tùy thuộc vào các yếu tố sau: Tuổi, tình
trạng
toàn thân, tiền sử bệnh, vị trí, kích thước u…

Biện pháp điều trị cơ bản
nhất là phối hợp: phẫu thuật, xạ trị, hóa trị. Đối với trẻ nhỏ dưới 5
tuổi điều
trị xạ trị khó khăn vì trẻ khó nằm yên trong khi xạ trị thì phương pháp
điều trị
là phối hợp phẫu thuật và hóa trị. Đôi khi cần phải gây mê để điều trị
xạ trị
cho bệnh nhi.

Tại Việt Nam, cho đến nay
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Nhi
trung ương
đã cùng phối hợp để điều trị cho các bệnh nhi có u não, bước đầu cũng
thu được
một số kết quả khả quan đối với các trẻ được phẫu thuật lấy u sau đó
điều trị
xạ trị rồi hóa trị. Hy vọng trong tương lai với việc chẩn đoán sớm và
kết hợp
với việc điều trị tích cực sau phẫu thuật (xạ trị, hóa trị bổ trợ), tiên
lượng
của các bệnh nhi u não sẽ ngày càng tốt hơn.

Dưới đây là một số hình ảnh
minh họa bệnh nhân u nguyên bào tủy được điều trị tai Trung tâm Y học
hạt nhân
và Ung bướu bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Nhi Trung ương

Trường hợp 1: Bệnh nhi Nguyễn Thúy H, nữ 8 tuổi vào viện vì lí do
đau đầu, nôn, sụp mi mắt trái. Bệnh nhân đã được chụp cộng hưởng từ sọ
não: cho
thấy hình ảnh khối tổn thương choán chỗ tại đường giữa của tiểu não kích
thước
4x3cm.

Bệnh nhi được chẩn đoán: U
não, nghĩ nhiều là u nguyên bào tủy. Bệnh nhân đã được phẫu thuật lấy u
tối đa
sau đó xạ trị toàn não và tủy 36GY, tập trung thêm liều xạ trị vào tổn
thương u
đạt liều tại u là 56,8Gy.

Trên hình ảnh cộng hưởng từ
sau xạ trị tổn thương u đã thu nhỏ hơn kích thước u 0,5cm.

Hiện tại bệnh nhi ăn uống và
sinh hoạt bình thường. Chúng tôi đang động viên gia đình điều trị hóa
chất cho
cháu.

Trường hợp 2: Bệnh nhân Nguyễn Thị M. ,nữ 15 tuổi, vào viện vì lí
do đau đầu, buồn nôn, nôn, thị lực 2 mắt giảm.

Trên film chụp cắt lớp vi
tính sọ não và cộng hưởng từ sọ não thấy hình ảnh khối tổn thương choán
chỗ
vùng hố sau kích thước 3,5x3cm.

Bệnh
nhi đã được chẩn đoán u não nghĩ nhiều là U nguyên bào tủy

Bệnh nhân đã được phẫu thuật
lấy u tối đa, sau đó xạ trị gia tốc toàn não và tủy 36Gy, xạ trị bổ trợ
thêm vào
diện u để đạt liều xạ trị tại u là 56,8Gy.

Tiếp
theo đó bệnh nhân được điều trị hóa chất 08 đợt

Hiện tại bệnh nhi hoàn toàn
khỏe mạnh, không liệt, không đau đầu, không nôn bệnh nhi đã trở lại cuộc
sống bình
thường và đi học trở lại.

Trên phim chụp cộng hưởng từ toàn thân: không có tổn
thương tái phát hoặc di căn. 

 
(Sau
điều trị, tổn thương u đã tan biến hoàn toàn)

 PGS.TS Mai Trọng
Khoa, Ths Phạm Cẩm Phương
Trung tâm Y học hạt
nhân và Ung bướu_BV Bach Mai
ungthubachmai.com.vn