Bệnh nhân nữ Nguyễn Ánh T. (24 tuổi, địa chỉ ở Phú Xuyên, Hà Nội) có thai
17 tuần vào điều trị tại Khoa Truyền nhiễm BV Bạch Mai ngày 11/7/2016 sau khi
xuất hiện sốt cao liên tục 3 ngày kèm đau đầu, buồn nôn. Các bác sĩ ở tuyến dưới
chẩn đoán sốt vi-rút. Tuy nhiên sau khi nhập viện được làm các xét nghiệm máu
và chọc dịch não tủy, bệnh nhân được xác định viêm màng não nước trong. Qua 10
ngày điều trị tích cực và theo dõi thai kỳ, tình trạng của thai phụ đã tương
đối ổn định và có thể xuất viện trong một vài ngày tới. Rất may là bệnh nhân đã
được chẩn đoán và điều trị kịp thời nên đã không ảnh hưởng đến tính mạng và sức
khỏe của hai mẹ con.
Khoa Truyền nhiễm hội chẩn 1 ca bệnh khó.
TS. BS Đỗ Duy Cường – Phụ trách Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai cho
biết: Từ đầu vụ hè, thời tiết nắng nóng nên các ca bệnh viêm não-màng não có xu
hướng gia tăng. Chỉ tính 6 tháng đầu năm 2016, Khoa đã tiếp nhận và điều trị cho 43 bệnh nhân được
chẩn đoán viêm màng não nước trong, trong đó riêng 2 tháng 5 và 6/2016 có 32 ca
chiếm 75% các trường hợp. Bệnh nhân đến từ các tỉnh/ thành khác nhau như Tuyên
Quang, Hà Giang, Cao Bằng, Nghệ An, Thanh Hóa,.. Riêng Hà Nội ghi nhận có 9
bệnh nhân. Tất cả bệnh nhân xác định viêm màng não nước trong đều có biểu hiện
sốt cao đột ngột liên tục ≥ 39oC,
kèm theo đau khắp đầu hoặc đau vùng 2 bên thái dương lan lên đỉnh đầu. Các
triệu chứng khác kèm theo như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, rối loạn ý thức, một số
có biểu hiện co giật, hôn mê. Trong số các bệnh nhân nhập viện, xét nghiệm PCR
dịch não tủy khẳng định có 6 ca dương tính với vi-rút Coxackie.
TS. Cường cho biết: Viêm màng não nước trong thường có căn nguyên
là vi-rút, nếu được điều trị sớm sẽ có tiên lượng tốt, tỷ lệ tử vong và di
chứng thần kinh thấp hơn so với viêm màng não mủ và viêm não. Tuy nhiên, rất
nhiều bệnh nhân khi được phát hiện trong tình trạng nặng, do chủ quan nghĩ mình
chỉ bị sốt vi-rút, hoặc chỉ bị viêm họng, tiêu chảy thông thường mà không biết
đó là những dấu hiệu ban đầu của bệnh viêm não-màng não. Nhiều người đã tự điều
trị làm giảm nhẹ hoặc sai lệch các triệu chứng của bệnh, khiến bác sĩ chẩn đoán
nhầm với bệnh khác. Việc chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn muộn có nguy cơ để
lại các di chứng nguy hiểm như: giảm vận động, chậm phát triển trí tuệ, não úng
thủy, áp xe não, điếc, giảm thị lực, động kinh, v.v…
Vì vậy, BS. Cường khuyến cáo người dân nếu thấy các triệu chứng sốt cao
đột ngột, đau đầu, buồn nôn hoặc nôn, rối loạn ý thức hoặc co giật,… thì cần
đến khám tại các cơ sở y tế ngay. Khi nghĩ đến viêm màng não, bắt buộc phải xét
nghiệm dịch não tủy. Tuy nhiên, nhiều khi sợ nguy hiểm nên bệnh nhân và người
nhà đã không đồng ý chọc dịch não tủy. TS Cường giải thích: để khẳng định có
viêm màng não hay không thì phải lấy dịch não tủy xét nghiệm. Đây là một thủ
thuật thăm dò bắt buộc trong các trường hợp nghi ngờ viêm màng não và là một
thủ thuật khá đơn giản, an toàn thực hiện bởi bác sĩ tại các cơ sở chuyên khoa.
Sau chọc dịch não tủy, bệnh nhân có thể đau nhẹ vị trí chọc vài ngày rồi tự
hết. Vì vậy, người bệnh không vì quá lo sợ mà để mất đi cơ hội chữa trị kịp
thời bởi chỉ sau 1 – 2 ngày bị viêm não nếu không được điều trị, bệnh đã có thể
chuyển sang giai đoạn nặng hơn khiến não bị tổn thương, nguy cơ tử vong và biến
chứng cao.
Viêm màng não nước trong (Aseptic meningitis) thực
ra là một hội chứng với đặc điểm là có hội chứng màng não, dịch não tủy biến
loạn nhẹ như: tăng nhẹ protein (dưới
1g/l), tăng nhẹ số lượng tế bào (chủ yếu lympho), nhưng các xét nghiệm vi sinh
thông thường như nhuộm Gram hay nuôi cấy dịch não tủy không tìm thấy được vi khuẩn.
Từ “nước trong” ở đây có nghĩa là nhìn bằng mắt thường thấy màu trong nhưng
thực tế xét nghiệm không bình thường, để phân biệt với viêm màng não mủ – dịch
não tủy nhìn thấy thường đục. Cũng theo BS. Cường, nguyên nhân gây viêm màng não
nước trong chủ yếu là do vi-rút, ngoài ra một số ít do lao, một số loại ký sinh
trùng gây tăng bạch cầu ái toan, giang mai, rickettsia… Điều trị viêm
não-màng não do vi-rút chủ yếu là điều trị triệu chứng, dùng các thuốc hạ sốt
giảm đau, có thể sử dụng corticoid để giảm viêm và chống phù não,… lưu ý kháng
sinh không có tác dụng đối với viêm não-màng não do vi-rút. Tiên lượng thường
tự khỏi sau 1-2 tuần, hiếm khi nặng gây tử vong.
