Viêm tai giữa (VTG) được chia làm hai loại: VTG
nguy hiểm và VTG không nguy hiểm. VTG nguy hiểm là loại viêm tai có chỉ
định
phẫu thuật bắt buộc. VTG không nguy hiểm bên cạnh việc phẫu thuật phục
hồi chức
năng nghe thì việc điều trị nội khoa phối hợp không thể thiếu được.
Thuốc điều trị toàn thân
Sử dụng kháng sinh đường uống hoặc tiêm. Nhóm b-lac
tam (ampicillin, cepholosporin thế hệ I, II, III), nhóm macrolid, nhóm
quinolon
là lựa chọn hàng đầu của bác sĩ tai mũi họng. Tuy nhiên, hạn chế sử
dụng
nhóm kháng sinh aminoglucosid (gentamycin, ankamycin…) vì trẻ bị VTG
thường
dưới 3 tuổi, là độ tuổi đang tập nói trong khi đó nhóm kháng sinh này có
khả
năng gây độc ốc tai cho trẻ. Nếu dùng trẻ có thể sẽ bị câm điếc do
thuốc. Do tỷ
lệ kháng thuốc ngày càng cao nên các bác sĩ thường phải phối hợp kháng
sinh ở
các nhóm khác nhau trong những trường hợp độc tính vi khuẩn cao, trẻ suy
dinh
dưỡng, trẻ bị giảm sức đề kháng hoặc điều trị ba ngày mà triệu chứng của
bệnh
không thuyên giảm.
Thuốc chống viêm corticoid ngắn ngày (7-10 ngày)
hoặc
thuốc kháng viêm non-steroid, thuốc chống viêm dạng men như
chymotrypsine,
serratiopeptidase… là những enzym thuỷ phân protein nhằm ngăn chặn các
triệu
chứng khác nhau do viêm, để phục hồi cấu trúc của mô bị tổn thương càng
nhanh
càng tốt, ngăn chặn tiến triển viêm, đồng thời hỗ trợ cùng với kháng
sinh tiêu
diệt các loại vi khuẩn gây viêm.
Thuốc hạ sốt, giảm đau dùng tuỳ theo cân nặng của
trẻ. Thuốc thông dụng và an toàn nhất là paracetamol.
Có thể sử dụng thêm kháng histamin H1 (siro
phenergan 1%, siro clarytine…) để giảm hiện tượng xuất tiết của niêm
mạc
viêm, nhất là trên những trẻ khai thác được tiền sử dị ứng.
Thuốc điều trị tại chỗ
Tại mũi: Dùng
thuốc chống xung huyết, co mạch, giảm phù nề, chống viêm theo đúng lứa
tuổi
(thuốc hay sử dụng là otrivin 0,05%, sunfarin, collydexa, naphtazoline,
xylomethazoline, adrénaline…). Thuốc nhỏ mũi được sử dụng với mục đích
là làm
sạch hốc mũi và trả lại sự thông thoáng tai giữa và mũi họng, điều này
giúp cho
việc phục hồi niêm mạc viêm trong tai giữa dễ dàng hơn và dẫn lưu dịch
mủ từ
tai giữa ra ngoài qua đường vòi tai.
Tại tai: Dùng
thuốc giảm đau và kháng viêm tại chỗ. Đây là loại thuốc không được sử
dụng khi
tai thủng màng nhĩ.
Khi dùng thuốc nhỏ tai cần lưu ý:
Thuốc nhỏ tai được chia làm hai loại tuỳ theo
thành phần cơ bản của thuốc là thuốc nhỏ cho những trường hợp viêm tai
không
thủng màng nhĩ và những thuốc dùng cho viêm tai có kèm theo thủng màng
nhĩ. Tai
giữa và tai trong được ngăn cách với nhau bởi lớp màng ở cửa sổ tròn rất
dễ hấp
thu các loại thuốc và là một trong những cơ chế ngộ độc tai trong gây
điếc nặng
không hồi phục.
Nhóm thuốc dùng cho bệnh lý viêm tai không thủng
màng nhĩ : Giai đoạn xung huyết: Thuốc
được phối hợp giữa kháng sinh và kháng viêm, có tác dụng như một trị
liệu tại
chỗ và đa năng do tính kháng viêm của thuốc dùng phối hợp dexamethasone.
Do có
sự phối hợp của hai thuốc kháng sinh là néomycine và polymycine cho phép
mở
rộng phổ kháng khuẩn trên các mầm bệnh Gr+ và Gr- là các tác nhân gây
bệnh của
VTG. Néomycine tiêu diệt liên cầu, Echerichia coli, Klebsiella
Pneumonia,
Hemophilus Influenza trong khi đó polymycine tác động trên các mầm bệnh
Gr-…;
otipax là loại thuốc chứa phenazone và lidocain HCL có tác dụng chống
viêm và
giảm đau tại chỗ được dùng trong những trường hợp VTG cấp giai đoạn xung
huyết.
Phải kiểm tra thật kỹ màng nhĩ của bệnh nhân trước khi cho thuốc. Trường
hợp
màng nhĩ bị rách, thuốc tiếp xúc với các cấu trúc tai giữa và tai trong
gây các
tai biến nặng nề như điếc, rối loạn thăng bằng… Nếu có biểu hiện ngoài
da khi
quá mẫn cảm với thành phần kháng sinh có trong thuốc nhỏ tai rất cẩn
thận khi
dùng kháng sinh cùng nhóm đó theo con đường toàn thân phối hợp.
Nhóm thuốc dùng cho trường hợp màng nhĩ bị
thủng: Là những thuốc được bào chế bằng
những kháng sinh có tính an toàn cao cho ốc tai như otofa, rifamycin,
ciplox,
efexin…
Otofa được bào chế với thành phần chính là
rifamycine sodium. Thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Gr+ và Gr- trong
các
bệnh nhiễm trùng tai giữa. Rifamycine gây tác động trên các chuỗi xoắn
ký trong
nhân tế bào bằng cách hình thành một phức hợp ổn định gây ức chế sự tăng
trưởng
của vi khuẩn. Ciplox, efexin là một loại thuốc nhỏ tai chứa kháng sinh
ciprofloxacine – nhóm quinolone tác động chủ yếu lên các vi khuẩn Gr- và
một số
vi khuẩn Gr+.
Việc dùng thuốc điều trị VTG cần hết sức thận
trọng và phải được thực hiện tại các cơ sở có chuyên khoa tai mũi họng.
ThS. BS.
Phạm Đào
Suckhoedoisong.vn
