Thận trọng khi dùng thuốc chữa viêm tai giữa ở trẻ em

Điều trị viêm tai giữa cấp

Điều trị viêm tai giữa cấp tuỳ thuộc vào các giai
đoạn:

Giai đoạn xung huyết: Điều trị nội khoa là chính.

Toàn thân:

• Kháng sinh uống hoặc tiêm: Dựa vào các kết quả
  điều tra loại vi khuẩn gây bệnh cho viêm tai giữa cấp mà thầy thuốc tai mũi
  họng hay sử dụng nhóm b lac tam (amocycillin, cephalosporin các thế hệ I, II,
  III).

Nên tránh sử dụng những kháng sinh có khả năng gây
độc ốc tai: nhóm aminoglucosid như gentamycin, neomycin, amikacin… cho trẻ
dưới mọi hình thức, đặc biệt là đường tiêm, không để trẻ bị điếc, câm do thuốc.

• Thuốc chống viêm corticoid ngắn ngày (7-10 ngày)
  với liều duy trì 0,5-1mg/kg cân nặng hoặc thuốc kháng viêm non-steroid, thuốc
  chống viêm dạng men như chymotrypsin, serratiopeptidase… là những enzym thủy phân
  protein nhằm ngăn chặn các triệu chứng khác nhau do viêm, để phục hồi cấu trúc
  của mô bị tổn thương càng nhanh càng tốt, ngăn chặn tiến triển viêm, đồng thời
  hỗ trợ cùng với kháng sinh tiêu diệt các loại vi khuẩn gây viêm.

• Thuốc hạ sốt, giảm đau liều dùng theo cân nặng của
  trẻ. Thuốc thông dụng và tương đối an toàn là paracetamol, liều sử dụng thường
  là 10mg/kg cân nặng.

• Có thể sử dụng thêm kháng histamin H1 (siro
  phenergan 1%, siro clarytin) để giảm hiện tượng xuất tiết của niêm mạc viêm,
  nhất là trên những trẻ khai thác được tiền sử dị ứng.

Tại chỗ:

• Tại mũi: Dùng cho trẻ thuốc chống xung huyết, co
  mạch, giảm phù nề theo đúng lứa tuổi. Thuốc nhỏ mũi được sử dụng với mục đích
  là làm sạch hốc mũi và trả lại sự thông thoáng giữa tai giữa và mũi họng, điều
  này giúp cho việc phục hồi niêm mạc viêm trong tai giữa dễ dàng hơn và dẫn lưu dịch
  mủ từ tai giữa ra ngoài qua đường vòi tai. Thuốc hay sử dụng là otrivin 0,05%,
  sunfarin, collydexa…  

• Tại tai: Dùng thuốc giảm đau và kháng viêm tại
  chỗ.

Giai đoạn ứ mủ

Giai đoạn này cần trích rạch màng nhĩ để giải
phóng mủ từ tai giữa ra ngoài, giảm áp lực cho tai giữa, không để mủ lan vào
phía trong gây viêm xương chũm hoặc lan vào sâu hơn gây viêm màng não, áp-xe
não.

Điều trị nội khoa như giai đoạn viêm tai giữa cấp
nhưng sử dụng thuốc nhỏ tai cho loại viêm tai có thủng màng nhĩ.

Giai đoạn vỡ mủ

Do điều trị không kịp thời, áp lực của mủ làm màng
nhĩ vỡ, lỗ thủng thường ở góc trước, dưới. Lúc này bệnh nhân được chỉ định làm
thuốc tai tại chỗ, có thể kết hợp điều trị nội khoa nếu bác sĩ thấy cần thiết.

Thuốc nhỏ tai chủ yếu là những loại thuốc được bào
chế dưới dạng dung dịch, một số thuốc bột nguyên chất nhằm đáp ứng cho việc
điều trị những bệnh lý về tai, chủ yếu là viêm tai. Thuốc nhỏ tai được dùng
trong những bệnh lý của tai ngoài và tai giữa.

Khi dùng thuốc nhỏ tai cần lưu ý: Thuốc nhỏ tai
được chia làm hai loại tuỳ theo thành phần cơ bản của thuốc là thuốc nhỏ cho
những trường hợp viêm tai không thủng màng nhĩ và những thuốc dùng cho viêm tai
có kèm theo thủng màng nhĩ. Do khi thuốc vào tai giữa sẽ thấm qua cửa sổ ngăn
cách với tai trong gây tổn thương ốc tai gây điếc nặng không hồi phục.

Thuốc dùng cho viêm tai không thủng màng nhĩ
thường chứa một trong những kháng sinh thuộc nhóm aminoglucosid. Ví dụ như
polydexa với thành phần gồm néomycin sulfate, polymycin B sulfate,
dexamethasone métasulfobenzoate. Thuốc được phối hợp giữa kháng sinh và kháng
viêm, thuốc có tác dụng như một trị liệu tại chỗ và đa năng do tính kháng viêm
của thuốc dùng phối hợp dexamethasone. Do có sự phối hợp của hai thuốc kháng
sinh là néomycine và polymycine cho phép mở rộng phổ kháng khuẩn trên các mầm
bệnh gram dương và gram âm là các tác nhân gây bệnh của viêm tai giữa.
Néomycine tiêu diệt liên cầu, Echerichia coli, Klebsiella pneumonia, Hemophilus
influenza, trong khi đó polymycine tác động trên các mầm bệnh gram âm …

Otipax là loại thuốc chứa phenazone và lidocain
HCL có tác dụng chống viêm và giảm đau tại chỗ được dùng trong những trường hợp
viêm tai giữa cấp giai đoạn xung huyết. Thuốc không đi vào máu trừ trường hợp
màng tai bị rách hay xây xước. Phải kiểm tra thật kỹ màng nhĩ của bệnh nhân
trước khi cho thuốc. Trường hợp màng nhĩ bị rách, thuốc tiếp xúc với các cấu
trúc tai giữa và tai trong gây các tai biến nặng nề như điếc, rối loạn thăng
bằng… Nếu đã có biểu hiện ngoài da khi quá mẫn cảm với thành phần kháng sinh
có trong thuốc nhỏ tai, cần thận trọng  khi dùng phối hợp kháng sinh cùng
nhóm đó qua đường uống.

Thuốc dùng cho trường hợp màng nhĩ bị thủng được
bào chế bằng những kháng sinh có tính an toàn cao cho ốc tai. 

Otofa được bào chế với thành phần chính là
rifamycin sodium. Thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gram dương và gram âm
trong các bệnh nhiễm trùng tai giữa. Rifamycin gây tác động trên các ARN
polymerase phụ thuộc AND bằng cách hình thành một phức hợp ổn định gây ức chế
sự tăng trưởng của vi khuẩn.

Ciplox, efexin là một loại thuốc nhỏ tai chứa
kháng sinh ciprofloxacin – nhóm quinolon tác động chủ yếu lên các vi khuẩn gram
âm và một số vi khuẩn gram dương.

Điều trị viêm tai giữa mạn tính

Viêm tai giữa mạn tính thông thường xuất hiện ở
trẻ lớn, trên 7 tuổi do viêm tai giữa cấp điều trị không đúng hoặc do mắc phải
những vi khuẩn có độc tính cao. Viêm tai giữa mạn là viêm tai có hiện tượng
chảy mủ kéo dài trên 3 tuần và màng nhĩ bị thủng. Chính vì thế nên thỉnh thoảng
những người bị viêm tai giữa mạn tính có hiện tượng chảy dịch tai, đau tai… Giai
đoạn này của viêm tai giữa mạn tính được sử dụng các thuốc giống như trong giai
đoạn vỡ mủ của viêm tai giữa cấp.

Việc chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa phải được
thực hiện tại các cơ sở có chuyên khoa tai mũi họng.

Thời gian điều trị không nên quá 10 ngày, nếu quá
thời hạn nên đánh giá lại phương pháp điều trị. Theo nguyên tắc chung không nên
dùng dưới áp suất và ngâm ấm đến nhiệt độ khoảng 20-250C, tránh các kích thích
về áp suất và nhiệt lên bộ phận tiền đình của tai gây chóng mặt. Tuy nhiên,
cũng không có bất kỳ thuốc nào là an toàn tuyệt đối, do vậy việc ngừng ngay dùng
thuốc nếu thấy cơ thể có những dấu hiệu bất thường như ù tai, đau nhức tai, cảm
giác chóng mặt thì phải  thông báo kịp thời, phối hợp với bác sĩ điều trị
để xử trí.           

ThS. Phạm Thị Bích Đào
(Bệnh viện Tai mũi họng Trung ương)
suckhoedoisong.vn